Każdy rodzic chce, aby jego dziecko było szczere i prawdomówne i nie kłamało. Niestety, sami często okłamujemy dzieci – zarówno w dobrej wierze (aby poprawić dziecku samopoczucie) jak i dla własnej wygody (aby wymusić na dziecku określone zachowanie). Dziecko prędzej czy później orientuje się, że bywa oszukiwane i samo zaczyna stosować „zakazaną” strategię aby osiągnąć własne korzyści. Kiedy dziecko uczy się, że kłamstwo może przynieść mu korzyść? Czy trzylatek jest w stanie kłamać?
Umiejętność kłamania i oszukiwania jest ściśle związana z rozwojem poznawczym dziecka. Początkowo, dziecko odpowiada na pytania zgodnie z prawdą. Jest szczere – nie jest stanie spojrzeć na sytuację z innej perspektywy i ocenić, że „bardziej opłacalne” jest oszustwo. Kiedy ta sytuacja się zmienia? Profesor psychologii Joan Peskin z Uniwersytetu w Toronto postanowiła zbadać rozwój poznawczy dziecka w kontekście rozwoju umiejętności kłamania. Przeprowadziła w tym celu dość ciekawy eksperyment.
Dzieciom prezentowano dwa rodzaje naklejek. Jedne były kolorowe i błyszczące – wyraźnie wzbudzały zainteresowanie dziecka. Druga paczka naklejek była nieciekawa dla dzieci – mało kolorowe i matowe naklejki nie wzbudzały zainteresowania. Badaczka najpierw dawała dzieciom obie naklejki, a potem informowała ich, że zabierze tę, która im się mniej podoba i pytała, która według nich jest ładniejsza. Badania przeprowadziła na grupie dzieci w wieku 3, 4 i 5 lat.
3 latki odpowiadały szczerze i prawdziwie – ładna jest ta kolorowa. 4 latki jednak przeprowadzały już proces dedukcyjny. Wiedząc, że zabrane zostaną im naklejki, które bardziej im się podobają, dzieci twierdziły, że ładniejsze są te mniej kolorowe. Ich proces dedukcji zakładał, że oszustwo doprowadzi do pozostawienia im naklejek, które w rzeczywistości, bardziej im się podobają.
Z badań wynika, że to właśnie granica 4 lat jest okresem w którym kształtuje się nasza zdolność do oszukiwania. Dziecko zaczyna sobie wtedy zdawać sprawę z tego, że poza jego światem wewnętrznym istnieje świat zewnętrzny, na który można wpływać a świat zewnętrzny o wewnętrznym nie wie –czyli mówiąc inaczej, dziecko w wieku 4 lat zaczyna rozumieć, że oszustwo i kłamstwo może popłacać.