Korzyści z uważności dla dzieci i nastolatków - Psychologia Dziecka

Współczesne dzieci i nastolatki mają wiele powodów, by czuć się zestresowane. Praktyka uważności może być dla nich sposobem na radzenie sobie z trudnościami w szkole czy domu. Czym jest uważność i jak pomaga?

Definicja uważności

„Uważność to umiejętność kierowania uwagi – bezpośrednio i w duchu otwartości – na to, co w danej chwili robisz. To umiejętność dostrojenia się do tego, co dzieje się w każdej chwili w twoim umyśle, ciele i świecie zewnętrznym.”

– piszą w książce „Praktyka uważności” John Teasdale, Mark Williams i Zindel Segal.

W największym uproszczeniu uważność oznacza zwracanie na coś pełnej uwagi i niemyślenie o niczym innym w danym momencie. To zwolnienie tempa i zwrócenie uwagi na to, co się robi, nawet jeśli jest to tylko skupienie się na oddechu. Bycie uważnym jest przeciwieństwem wielozadaniowości. Kiedy dzieci i nastolatki skupiają się na byciu uważnym, zwalniają, nie spieszą się i koncentrują na czymś w sposób, który jest relaksujący i bezstresowy.

Dlaczego uważność jest dobra dla dzieci i nastolatków?

Uważność można postrzegać jako zestaw podstawowych umiejętności życiowych, które mogą poprawić jakość życia w wielu jego obszarach. Praktyka uważności wspiera rozwój empatii, życzliwości, hojności, współczucia a nawet poprawia samopoczucie. Badania wykazały, że stosowanie uważności może przynieść szereg korzyści poznawczych, emocjonalnych i społecznych.

Korzyści poznawcze

Uczenie dzieci praktyki uważności może mieć wpływ na ich zdolności poznawcze, w szczególności na funkcje wykonawcze mózgu, które są odpowiedzialne za zdolność do zwracania uwagi, koncentrowania się, porządkowania informacji, zapamiętywania szczegółów i planowania. W jednym z badań przeprowadzonych na uczniach trzeciej klasy stwierdzono, że po wdrożeniu w szkole ośmiotygodniowego programu uważności, uczniowie wykazali poprawę w zakresie regulowania swoich zachowań i koncentrowania się na wykonywanym zadaniu w porównaniu z grupą kontrolną, która nie uczestniczyła w takim programie. Podobnie badanie przeprowadzone na przedszkolakach, które ćwiczyły uważności 24 tygodnie, wykazało, że te, które były objęte programem praktykowania uważności osiągały lepsze wyniki w testach osiągnięć szkolnych. Wykazały one również większą poprawę w obszarach, które przewidują przyszłe sukcesy w nauce.

kwiat lotosu

Korzyści emocjonalne

Zdrowie emocjonalne jest ważnym elementem życia każdego dziecka. Jest podstawą zdrowia psychicznego i może pomóc w powstrzymaniu problemów z nim związanych, takich jak: lęk, stres, depresja, problemy z samooceną, czy trudności w relacjach. Bycie uważnym lub uczestniczenie w zajęciach z uważności może pomóc uczniom w radzeniu sobie ze stresem oraz zwiększyć ich poczucie dobrostanu. Jedno z badań wykazało, że po uczestnictwie w programie praktykowania uważności uczniowie częściej wykazywali optymistyczne nastawienie. Wyniki innego pokazały, że nastolatki po udziale w pięciotygodniowym programie uważności i redukcji stresu czuły się spokojniejsze, lepiej sypiały i miały lepsze samopoczucie.

Korzyści społeczne

Trudności w interakcji i komunikacji z innymi mogą prowadzić do problemów z nauką czy współpracą w grupie. Badania udowadniają, że programy praktykowania uważności poprawiają te umiejętności i prowadzą do pozytywnych rezultatów w szkole. Pięciotygodniowy program uważności przeprowadzony w szkole podstawowej sprawił, że uczniowie lepiej koncentrowali się na lekcjach. Z kolei taki sam program przeprowadzony w szkole średniej pomógł pielęgnować wzajemny szacunek i troskę wśród uczniów oraz poprawił klimat w szkole.

Inne korzyści

Naukowcy wykazali również, że uważność zwiększa zdolność dziecka lub nastolatka do regulowania emocji, a także do odczuwania współczucia i empatii. Jest również powszechnie uważana za skuteczną terapię dla osób w każdym wieku, które zmagają się z agresją, ADHD lękiem i depresją. Uważność może być również wykorzystywana jako narzędzie do wzmocnienia samoakceptacji, poprawy umiejętności planowania i kontroli reakcji emocjonalnych. Uważność, skutecznie stosowana w szkołach, może wpłynąć na zmniejszenie liczby wizyt w gabinecie dyrektora, przypadków zastraszania czy poprawić frekwencję. Ogólnie rzecz biorąc, w uważności chodzi o to, by dzieci i nastolatki zastanowiły się nad własnymi myślami i działaniami oraz nauczyły się dokonywać lepszych wyborów. Dzięki uważności przestaną reagować impulsywnie na rzeczy w swoim otoczeniu, ale zaczną działać w sposób przemyślany i celowy. Kiedy dzieci i nastolatki zrozumieją, że mogą kontrolować swoje myśli, uczucia i działania, dokonują lepszych wyborów i czują się bardziej odpowiedzialne za swoje decyzje.

Wskazówki dla rodziców i nauczycieli

  • Pamiętaj, że celem uważności jest redukcja stresu i zwiększenie pozytywnego nastawienia. Dlatego też nie stosuj jej jako kary.
  • Codziennie praktykuj uważność. Jest to umiejętność, której rozwój wymaga czasu.
  • Zaproponuj dzieciom lub uczniom wspólne praktykowanie uważności. W ten sposób będziesz dla nich wzorem, jak włączyć ją do codziennego życia, nawet gdy będą już dorośli.
  • Wybierz odpowiedni czas na praktykowanie uważności. Unikaj planowania zajęć uważności podczas przerwy, kiedy dzieci chcą biegać i bawić się. Wybierz spokojną porę dnia, w której najtrudniej rozproszyć ich uwagę. W miarę jak będą robić postępy w byciu uważnymi, będą także w stanie wykorzystać tę umiejętność nawet w sytuacji nie dającej możliwości skupienia się.
  • Podziel się kilkoma przykładami tego, jak przekierowałeś swoje myśli i zachęć dzieci, czy uczniów do podzielenia się swoimi doświadczeniami. Rozmawiając o tym, co działa, a co nie, możecie uczyć się od siebie i wspierać.

Na zakończenie

Idealnie byłoby, gdyby uważność była praktykowana codziennie. W ten sposób staje się sposobem na życie i nieustannie przypominałaby dzieciom, aby skupiły się na tym, co robią tu i teraz. Dzięki temu nie będą pozwalały swoim umysłom na roztrząsanie spraw, które wydarzyły się w przeszłości lub zamartwianie się tym, co może wydarzyć się w przyszłości. Kiedy dzieci i nastolatki nauczą się stosować ją regularnie, będą miały o wiele bardziej pozytywne spojrzenie na życie i będą mniej doświadczać negatywnych skutków stresu.

Możesz zajrzeć również do naszego sklepiku:
https://psychologiadziecka.org/sklep

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *