Co powoduje problemy ze snem u dzieci? 10 powodów - Psychologia Dziecka

Już u dzieci w wieku przedszkolnym mogą rozwijać się problemy ze snem i pojawiać bezsenność. Jakie są tego powody?

Problemy ze snem u dzieci – jak często?

Zaburzenia snu u dzieci są dość powszechne. W zależności od badań wskazuje się, że miewa je od 25-62% populacji dzieci[1]. Problemy pojawiają się już u 2-latków, choć częściej dotykają dzieci w wieku szkolnym i nastolatków. W niniejszym opracowaniu zajmiemy się problemami ze snem u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym.

Na jakie problemy ze snem najczęściej cierpią dzieci?

Objawy problemów ze snem, które najczęściej zgłaszają rodzice to:

  • Trudności z zasypianiem (10-30% dzieci),
  • Opóźnienie snu (dzieci zasypiają się i budzą ok. 2 godziny później niż powinny – ok 7-16% dzieci)
  • Koszmary nocne (10-50%),
  • Wybudzanie się w nocy (ok 10-17%),
  • Lunatykowanie (ok 17%),
  • Chrapanie (10-27%).

Jedną z konsekwencji koszmarów i trudności z zasypianiem jest też silny opór dziecka przed pójściem spać.

Bezsenność u dzieci i jej rodzaje

Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Snu wprowadziła pojęcie bezsenności u dzieci z odmiennym – niż u osób dorosłych – rozpoznaniem. Bezsenność behawioralna[2] to regularne, powtarzające się trudności z zasypianiem, nieodpowiednia długość snu, nieprawidłowa jakość snu lub jego konsolidacja (czyli proces utrwalania treści i umiejętności w pamięci, które zostały nabyte w ciągu dnia). Zaburzenia snu dziecka wpływają zarówno na jego funkcjonowanie w ciągu dnia, ale też odciskają się na życiu całej rodziny.

Bezsenność behawioralna i dziecka dzieli się na dwie kategorie:

  • Bezsenność wynikająca z braku dyscypliny (limit setting) – dziecko nie chce zasypiać, stawia opór jeśli jest kładzione spać o określonej porze. Wynika najczęściej z braku określonych ram dla snu (różne pory zasypiania, brak określonej procedury).
  • Bezsenność warunkowa (sleep-on-set) – wynika z tego, że dziecko zostało przyzwyczajone do określonych zachowań, które źle wpływają na sen – np. stałej obecności rodzica przy łóżku, karmienia, oglądania telewizji. Kiedy tych bodźców brakuje, dziecko nie jest w stanie zasnąć lub budząc się w nocy, nie zaśnie ponownie, dopóki nie pojawi się bodziec.

Parasomnie u dzieci

Są to wszystkie zachowania, które są związane z wybudzeniami w czasie snu lub zaburzeniami występującymi po przebudzeniu:

  • Jaktacje (wstępują o 3-15% dzieci w wieku 4-8 lat) są to rytmiczne, stereotypowe ruchy głowy lub ciała. Trwają kilka – kilkanaście minut.
  • Bruksizm czyli zgrzytanie zębami u dzieci (występuje u 14-20%)
  • Sennowłóctwo (lunatykowanie – dotyczy 20-40% dzieci. Częste epizody występują u 3-4%),
  • Koszmary senne (ok 20%),
  • Lęki nocne (3%),
  • Mówienie przez sen,
  • Moczenie nocne,
  • Przebudzenia z dezorientacją trwającą kilkanaście minut.

10 czynników, które wpływają na problemy dziecka ze snem

Na problemy ze snem u dzieci wpływa wiele czynników. Po przeprowadzeniu szeregu badań i analiz udało się wskazać czynniki, które najczęściej współwystępują z problemami snu u dzieci. Niektóre z nich można minimalizować (np. style wychowania), inne pozostają poza kontrolą rodziców (status socjoekonomiczny czy wiek dziecka). Warto jednak wiedzieć, co może wpływać na pogorszenie się jakości snu u naszego dziecka, by móc mu pomóc.

1. Wiek dziecka

Młodsze dzieci mają częściej problemy z zasypianiem oraz wybudzaniem się w środku nocy.

2. Temperament dziecka

Wiele badań potwierdziło związek między temperamentem dziecka, a problemami ze snem[3]. Problemy ze snem, które ujawniają się w wieku niemowlęcym, mają stosunkowo trwałą strukturę i są trudne do modyfikacji. Będą pojawiać się nadal u 3-4-latka. U dzieci, które mają temperamentalne predyspozycje do gorszej jakości snu warto wprowadzać zasady higieny snu jak najwcześniej.

3. Używanie ekranów

Dzieci korzystające z urządzeń elektronicznych z ekranami (tablet, komórka, komputer) zwłaszcza tuż przed snem, mają większe problemy z zasypianiem.

4. Style rodzicielskie

Sposób wychowywania jest mocno związany z problemami ze snem. Dzieci rodziców, którzy mają problemy z ustalaniem granic, ulegają dziecku, są emocjonalni i wybuchowi częściej mają problemy ze snem.

5. Rytuały przed pójściem spać

Dziecko, które przyzwyczai się do określonej rutyny związanej z zasypianiem i będzie ona stała i przewidywalna dla dziecka, rzadziej będzie przejawiało problemy.

6. Nieregularne ramy snu

Zmienne godziny zasypiania i wstawania mogą wywoływać problemy behawioralne związane z zasypianiem. Innymi słowy, organizm dziecka ma trudności z określeniem godziny, w której powinien być senny.

7. Współistniejące zaburzenia psychiczne 

U około 50% dzieci cierpiących na bezsenność rozpoznaje się zaburzenia psychiczne takie jak stany depresyjne czy nerwice.

8. Zachowanie rodziców (czekanie aż dziecko uśnie)

Dzieci, których rodzice mają tendencję do pozostawania z nimi w pokoju tak długo, aż dziecko zaśnie, częściej miewają problemy ze snem. Chodzi tu jednak nie tyle o pozostawanie w tym samym pomieszczeniu, co o ingerencje w to, czy dziecko zaśnie.

9. Ilość spożytej kofeiny w ciągu dnia

Dzieci w wieku 6-10 lat coraz częściej sięgają po napoje z kofeiną (np. coca-colę). Ich spożycie w ciągu dnia (nawet stosunkowo wcześnie, przed porą snu) wpływa niekorzystnie na zasypianie i długość snu.

10. Status socjoekonomiczny rodziny

Dzieci z uboższych rodzin oraz dzieci osób słabiej wykształconych częściej mają problemy ze snem. Wynika to prawdopodobnie z większych napięć w domu i mniejszej wiedzy związanej z tym, jak zadbać o prawidłowy sen dziecka.

Aktywność fizyczna a sen u dziecka

Czy ćwiczenia fizyczne pomagają dziecku z zasypianiem?

Co ciekawe, naukowcy nie odkryli jednoznacznego związku między aktywnością fizyczną a snem u dzieci. Niektóre badania wskazały, że regularna aktywność fizyczna wydłuża sen, ale inne, że jednorazowy nasilony wysiłek go skraca. Naukowcy sugerują, że nadmierna aktywność może skutkować zaburzeniem architektury snu.


[1] Magda Kaczor, Michał Salski, Leczenie behawioralnych zaburzeń snu u dzieci i młodzieży – przegląd literatury, Psychiatria  Polska 2016; 50(3): 571–584

[2] Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń snu u dzieci, Anna Ivanenko, MD, PhD, Pallavi P. Patwari, MD

[3] Temperament and Sleep-Wake Behaviors from Infancy to Toddlerhood, Marie J. Hayes,Shannon K. McCoy, Michio Fukumizu, Joseph D. Wellman, and Janet A. DiPietroInfant Child Dev. 2011 Sep-Oct; 20(5): 495–508

fot.: Andrea Piacquadio z Pexels

Możesz zajrzeć również do naszego sklepiku:
https://psychologiadziecka.org/sklep

One thought on “Co powoduje problemy ze snem u dzieci? 10 powodów

  1. Pingback: Zgrzytanie zębami u dzieci – przyczyny, leczenie - Psychologia Dziecka

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *